31 𝗞𝗿𝗼́𝗹 𝗪𝗶𝘇𝘆𝗺𝗶𝗿 𝘄𝗮𝗹𝗰𝘇𝘆 𝘇 𝗽𝗹𝗲𝗺𝗶𝗼𝗻𝗮𝗺𝗶 𝗱𝘂𝗻́𝘀𝗸𝗶𝗺𝗶 𝗼𝗿𝗮𝘇 𝘄𝘀𝗽𝗼𝗺𝗮𝗴𝗮 𝘇𝗯𝗿𝗼𝗷𝗻𝗶𝗲 𝗪𝗮𝗻𝗱𝗮𝗹𝗼́𝘄

𝐖𝐢𝐳𝐲𝐦𝐢𝐫 𝐁𝐮𝐝𝐨𝐰𝐧𝐢𝐜𝐳𝐲 panował 292-340 roku. Król Lehii. Dożył nie mniej niż 75 lat.

Leh ten z imienia Libussa nazwany został Wisi-mirem.

Odpierał najazdy króla Danów, sprzymierzonego z plemionami jutlandzkimi zwanymi germanami, który najeżdżał ziemie pomorskie i był tak pewny siebie że zagroził najazdem na Gniezno. Wizymir zebrał wojska Lehickie i podszedł aż pod stolicę Danii. Zawarto rozejm wojska pozostały tam dla utrzymania porządku. Po roku Syward znowu zagroził Wizymirowi, tym razem uciekł. Na koniec Syward złożył hołd naszemu królowi.

jagielonowie

Wizymir dla umocnienia się nad morzem pobudował porty i zakładał miasta.

luxemburgowie

Przeniósł swoją stolicę do nowego miasta które nazwał Wizymierz. Walczył z nim jeszcze raz, tym razem Syward poległ. Jego syn zawarł pokój.

moravia

Miał kilka żon. Król Wizymir był wybitnym władcą, i na jego zamówienie Narkosz Warmisz napisał kronikę o historii Sławian. Ta kronika miała przetrwać dla potomnych.

wanclik

W latach trzydziestych IV wieku trwały walki między Gotami i Wandalami których posiłkował sam Wizymir z armią idącą z północy. Geberyk chciał podbić ziemie Wandalów. Ostatecznie Goci triumfowali nad Wandalami, którzy odeszli od Panonii. Król albo poległ, co jest mało prawdopodobne, albo został ranny w tej bitwie w 336/337 roku.

malec-osiek

Kolejnym królem został Wizymier, który „pojął za żonę Amalasuntę, która była córką króla Saksonii".[1]

vrchovist

Na początku swego panowania „wetuiąc straty ojca swego i niedopuszczaiąc do posiadania Wageryi, podniósł broń przeciw Królowi Sywardowi, i zemstę swoią pomknął daleko w Kray Danii z niemałą zapalczywością. Urażony będąc i o to, że Syward pisać się zaczął Królem Danii, Gotów i Wandalów, odgrażaiąc wpadnieniem do Gniezna; Xiążętom niedawno do Sarmacyi przybyłym okazuiąc wyniośle upodlaiącą wzgardę. Mściwa o to broń Libussy dała się czuć dobrze nieprzyiazney stronie, gdy woyska Lechickie iuż były blizkie wpadnienia do stolicy Danii. Na koniec zmuszony został Syward starać się o Rozeym do roku iednego. Xiążę Libussa zezwolił z tym warunkiem, aby woyska Lechickie w tym spokoynie stały mieyscu, gdzie Rozeym nastąpił. Że zaś Lechitom chcącym w nowo nadanych od Lecha Dziedzicznych dobrach gospodarować, a przygotowanie się do następney woyny czyniło ich niespokoynemi, którzyby radzi byli iak nayprędzey formalnego doczekać się pokoiu; z tey niecierpliwości na to Armisticium utyskiwali, i z powodu tego dali swoiemu Xiążęciu nazwisko Wisi-mir, i odtąd zawsze Wisimirem był zwany.”[2]

waza

Po pewnym czasie „Zebrał sie znowu Krol Duński ziemią, ale porażon, aż musiał uciekać. A w ten czas poymano syna iego Jameryka, ze dwiema siostrami: ktore potym przedano: iedną Norwańczykom, a drugą Hormanom, [...] Bacząc Duński iż zwyciężon, prosił łaski, postępuiąc hołd. Vissimirus iako Pan swobodny a miłosierny, uczynił wszystko dla niego, wrocił mu со pobrał, у ziednał sie znim: zostawiwszy sobie brzegi morskie wolne, na ktorych miasta zakładał: iako W Wismayą miasto zacne, od swego imienia, Lubek, Gdańsk, Dantzigk rzeczone [...] Uczyniwszy sobie pokoy z Krolem Duńskim Visimir, Jameryka syna iego w zakładzie wziął: także był kilka lat spokoiem: Sywardus trybut dawał.”[3]

vencelikove

Pobyt Jameryka w niewoli i jego ucieczkę opisuje Saxo: „W międzyczasie Jarmerik był trzymany wraz ze swym rówieśnikiem i mlecznym bratem Gunnem w więzieniu przez słowiańskiego króla Ismara. W końcu zabrano go z więzienia i umieszczono w gospodarstwie, gdzie musiał pracować na roli. Ze względu na zdolności, jakie okazywał wykonując swoją pracę, został on nadzorcą królewskich niewolników. Gdy również i te zadania wykonywał on z największą akuratnością, został on przyjęty do królewskiej drużyny, a gdy wtedy z dworską godnością ujawnił swe nadzwyczajne talenty, został on wkrótce jednym z przyjaciół króla i jego najbardziej zaufanym, i swoimi zasługami zaszedł on w ten sposób stopień po stopniu od najniższego stanu do samych szczytów godności. By nie spędzić swej młodości w otępieniu i lenistwie ćwiczył się w wojennym rzemiośle i pracowicie rozwijał te dary, jakimi obdarzyła go natura. Wszyscy lubili Jarmerika, jedynie królowa nie darzyła go zaufaniem. Nagle nadeszła wieść o śmierci królewskiego brata. Ismar pragnął wyprawić mu najwspanialszy pochówek, i żeby podnieść prestiż pogrzebu polecił on przygotować przyjęcie z królewską rozrzutnością. Jarmerik, któremu dodatkowo powierzona została opieka nad gospodarstwem razem z królową, zaczął w międzyczasie rozglądać się za możliwością ucieczki, czemu ta okoliczność, że króla nie było na miejscu, wydawała się dawać okazję. Był mianowicie świadomy tego, że mimo iż żył otoczony blaskiem i przepychem, pozostawał on tylko nędznym niewolnikiem króla i korzystał z łaski i innych dobroczynności. Dlatego uważał, że choć cieszył się największym szacunkiem króla, wolność była ponad wszelkie wspaniałości i palił się z pożądania ujrzenia swej ojczyzny oraz swych krewnych. Lecz wiedząc, że królowa zadbała o właściwe straże, tak by żaden z więźniów nie mógł zbiec, starał się podstępem uzyskać to, czego nie mógł zdobyć siłą. Wziął tedy zrobioną na wzór człowieka plecionkę z wikliny, jaką chłopi mają w zwyczaju używać do odstraszania ptaków od ziarna, wsadził żywego psa do niej i zdjąwszy ubranie z siebie ubrał stracha w nie, by ten jeszcze bardziej przypominał człowieka. Następnie włamał się do królewskiego skarbca, wziął z niego pieniądze i ukrył je w miejscach, które tylko on znał. W międzyczasie Gunn, któremu powierzył zadanie ukrycia swej nieobecności, zaniósł stracha do dworu i zmusił psa do ujadania, a gdy królowa zapytała, co tam się działo, odpowiedział, że to Jarmerik, któremu umysł się pomieszał i głośno hałasował. Gdy zobaczyła ona tę przypominającą człowieka plecionkę, dała się ona nabrać na podobieństwo i poleciła, by wariata wyrzucić z domu. Gunn podźwigał plecionkę na zewnątrz i położył ją na legowisko, tak jakby to był jego towarzysz broni, co się wściekł. Gdy zbliżała się noc, zabawiał wartowników i zaopatrzył ich solidnie w jedzenie i picie, a gdy spali, odciął on ich głowy i położył pomiędzy ich nogami, by uczynić ich śmierć jeszcze bardziej hańbiącą. Hałas obudził królową i pobiegła ona do drzwi, ciekawa by się dowiedzieć, jaka była tego przyczyna, a gdy nieostrożnie wysunęła głowę na zewnątrz, przebił ją Gunn swoim mieczem, zanim się mogła zorientować. Gdy poczuła swą śmiertelną ranę, osunęła się powoli, spojrzała na swego zabójcę i powiedziała: ”Jeżeli będzie mi pozwolone zachować życie i zdrowie, żadna sztuczka nie pomoże ci wymknąć się z kraju bez kary”, i wiele takich gróźb poczyniła ona wobec swego zabójcy, zanim zmarła. Następnie Jarmerik razem z Gunnem, jego kompanem przy wielu sławnych dokonaniach, podłożył skrycie ogień pod namiotem, gdzie król przyjęciem czcił pogrzeb brata i wszyscy leżeli powaleni z pijaństwa. Gdy płomienie ogarnęły wszystko wokół, otrząsnęli się niektórzy z upojenia, dosiedli koni i ruszyli za sprawcami pożaru, jako że widzieli, kim oni byli. Lecz ci dwaj młodzieńcy uciekli najpierw na koniach, które wzięli, a na koniec, gdy długa jazda wyczerpała zwierzęta, uciekali dalej na piechotę. Gdy pogoń niemal ich dosięgła, stała się rzeka, do której dotarli, ich wybawieniem. Był tam mianowicie most ponad nią i by opóźnić pościg przerąbali oni jego deski do połowy, zanim nim przeszli, tak, że nie tylko ten nie mógł utrzymać żadnego ciężaru, lecz prawie się zawalał. Gdy przeszli na drugą stronę, ukryli się starannie w ciemnym wąwozie. Słowianie, którzy ich gonili, nie zauważyli niebezpieczeństwa, które im groziło, lecz wjechali nieostrożnie na most i gdy deski zawaliły się pod ciężarem koni, wpadli oni do rzeki. Gdy płynęli oni do brzegu, napotkali Gunna i Jarmerika, i albo utonęli, albo zostali zabici. Tak nadzwyczajnym pomysłem ci dwaj młodzieńcy dokonali czynu jakby nie byli zbiegłymi niewolnikami, lecz dojrzałymi, mądrymi mężami, czynu, który był większy, niż można się było spodziewać po ich wieku, i wykonali szczęśliwie ich mądrze wymyślony plan. Gdy dotarli nad brzeg morza, wzięli łódź, na którą przypadkowo trafili, i pożeglowali nią na głębokie wody. Gdy barbarzyńcy, którzy ścigali ich, zobaczyli ich żeglujących, przywoływali ich z powrotem, wykrzykując do nich obietnice, że zostaną królami, bowiem pradawnym zwyczajem temu, który zabił króla, przypadała sukcesja tronu. Podczas gdy oni uciekali, ogłuszali ich Słowianie nieprzerwanie wykrzykując za nimi swe podstępne obietnice.”[4]

rakoczy

Wtedy Jarmeryk „z potężnem na Wizymira wyszedł woyskiem, ostatni raz od niego krwawą w Skanii zaszłą, porażony był batalią, gdzie sam król Syward trupem na placu poległ, a zaś Jarmeryk nieszczęśliwy ledwie ucieczką życie salwował. Zwyciężywszy Duńczyków Wizymier [...] na kazał im sobie pogłówne płacić, i aby długie na głowach włosy niewiast obyczaiem na znak nie męskiego serca, które pod czas tey okazali utarczki, odtąd na zawsze nosili; czego tak dokazawszy uczynił z Duńczykami pokóy. [...] A ponieważ zaś uskoczył był pod ten czas Jarmeryk , a toż Wizymir iako łaskawy Pan kazał im sobie innego obrać króla, i obrali natychmiast niejakiego Butla słusznego wielce i walecznego męża; ale ten niedługo panując za odeyściem Wizymira z Danii.” Zawiera pokój z Duńczykami w 350 roku .[5]

krolestwo-lechii

W roku 317 część Wandali z terenów Lehii uległa Gotom i opuściwszy rodzinne ziemie, udała się do Pannonii: „W tym samym roku, w którym urodził się błogosławiony Marcin, Wandale rodem z Polski, zostali wygnani przez Gotów, wtargnęli do Pannonii i przeżyli tam w pokoju pod panowaniem cesarza rzymskiego 60 lat.”[6]

vchrovist

Następnie w 336 roku Goci odnieśli zwycięstwo nad Lehitami nad rzeką Marisią: „[Geberyk] Zaraz na początku panowania pragnie rozszerzyć władzę na szczep Wandalów. Rusza więc przeciw ich królowi imieniem Visimar, pochodzącemu z domu Asdingów, który znaczeniem przyćmiewa inne domy wandalskie i poczytuje się za najbardziej wojowniczy. Podaje to historyk Deksippos, który też donosi, że Wandalowie z powodu wielkich przestrzeni, jakie musieli pokonać, od Oceanu do naszej granicy zdołali dotrzeć z ledwością po roku wędrówki. [...] Bitwa rozegrała się nad brzegiem wspomnianej wyżej rzeki Marisia. Równorzędny bój nie trwał długo. Wnet sam Visimar, krol Wandalów i większa cześć jego ludzi leżeli pokotem w prochu ziemi. Geberyk zaś, znakomity wódz Gotów, pokonawszy i złupiwszy Wandalów powrócił do rodzimych pieleszy. Wtedy garstka Wandalów, która uszła cało z pogromu, wraz z gromadą kobiet, dzieci i starców opuściła nieszczęsną ojczyznę.”[7]

zirownice

Król Wizymir był wybitnym władcą, i na jego zamówienie Narkosz Warmisz napisał kronikę. Miał kilka żon, z których pierwszą była saksońska księżniczka Amalafunta. Walczył z Gotami, Szwedami i Duńczykami oraz zajął Jutlandię.

trest

Król Wizymir był założycielem miast portowych nad morzem Suewskim (Bałtyk).

smiszek

Około 340 roku założył on miasto Bukowiec (Lubeka) oraz rozbudował i nazwał od własnego nazwiska miasto Wizymierz (Wizmar). Rozbudował Także starożytny Kodan (Gdańsk). Kazał zbudować w porcie Kodan wielki port kupiecki na cały wschodni region. Podczas jego panowania stolicą Lechii było miasto portowe Wizymierz. [8]

plus

W źródłach Arabskich czytamy;

hradek

W latach 331-337. Wandalowie zostali wypędzeni z Dacji przez Gotów, których królem był Geberich. W jednej z bitew zginął król Vizimaru Asdings (jest to pierwszy król Wandalów, którego znamy z imienia).

libeniczti

Cesarz Konstantyn pozwolił Wandalom przejść na prawy brzeg Dunaju – do Panonii. Wandalowie z kolei zobowiązali się do zaopatrywania Cesarstwa w siły pomocnicze, zwłaszcza kawalerię. Wandalowie mieszkali w Panonii przez 60 lat.[9]

leibniz

Burgundowie pod koniec III wieku przesunęli się dalej na zachód, w dolinę Menu, gdzie weszli w kontakt z Alamanami. A Longobardowie przemieszczają się na południe w kierunku Moraw.

nobility

PRZYPISY

wanc-

1 Marschalk N. „Annales Herulorum et Vandalorum”, 1521, Ks. 2, Rozdz. 12.

wanda

2 Wojewodowie Żelizowie „Historia Sarmacji o Lehu i Synach iego, o położeniu Kraiu Sarmackiego i o Narodach w tymże Kraiu pokoleniami zyiących ...” za: Janusz Bieszk „Starożytne królestwo Lehii. Kolejne dowody”, Warszawa 2019, Str. 281-282.

monnaies

3 Bielski M. „Kronika polska", Warszawa 1829, Str. 74. Oraz pdf str. 45

czeska szlachta

3 Marcin Bielski Kronika Polska str. 45

venclik z chrovist

4 Saxo Gramaticus "Gesta Danorum" Kronika Danii, Sandomierz 2014, Ks. 8.

hussites

5 Prokosz „Kronika słowiańsko-sarmacka", Warszawa 2017, Str. 45-46.

bila hora

6 „Albrici monachi Triumfontium Chronicon.” MGH, SS. Bd. XXIII. Hannover. 1874.

bakalarzska

7 Jordanes „O pochodzeniu i czynach Gotów" za: Zwolski E. „Kasjodor i Jordanes. Historia gocka czyli Scytyjska Europa", Lublin 1984, Str. 110-111.