Tablica pamiątkowa na ścianie kościoła
pw. św. Mikołaja i Stanisława biskupa w Jarosławiu
Franciszek II
Rakoczy (węg. II. Rákóczi Ferenc) (ur. 27 marca 1676 roku
w Boršy, zm. 8 kwietnia 1735 roku w Redestos) – największy
węgierski magnat początku XVIII w., w latach 1703–1711 przywódca
wielkiego powstania antyhabsburskiego na Węgrzech (tzw. powstanie Rakoczego), od 1704 do 1711 r. książę
Siedmiogrodu.
Urodził się w
ówczesnym komitacie zemplińskim (dziś powiat
Trebišov w południowo-wschodniej Słowacji, przy granicy
węgierskiej). Po przodkach przejął tradycje walki o
niepodległość Węgier. Był synem Franciszka I Rakoczego i
hrabianki Heleny (Ilony) Zrińskiej. Dziadkami ze strony ojca byli Jerzy
II Rakoczy i Zofia
Batory (wnuczka Zofii Kostczanki i Stefana Batorego, bratanka króla polskiego). Dziadkami ze
strony matki byłi Piotr IV Zriński (Petar Zrinski) ban Chorwacji, Slawonii i Dalmacji oraz Katarzyna Zrinska z domu Frankopan.
Po upadku powstania Thökölyego i zdobyciu
przez cesarskie wojska twierdzy Munkacz dostał się wraz z matką i rodzeństwem
do niewoli austriackiej. Oddany pod opiekę jezuitów, został wychowany w
duchu katolickim.
W 1700 r., po powrocie na Węgry, wspólnie z Miklósem Bercsényim rozpoczął
przygotowywanie spisku antyhabsburskiego. Jednakże próba nawiązania
kontaktu z królem Francji nie powiodła się, a listy spiskowców do niego
przejęli austriaccy agenci i w 1701 r. Rakoczy został uwięziony.
Przed wyrokiem śmierci uratowała go żona, księżniczka
Karolina heska,
organizując mu ucieczkę z więzienia w Wiener Neustadt. W ślad za
Bercsényim zbiegł do Polski, gdzie podjął rozmowy z polskimi
magnatami i posłami francuskimi. Po wybuchu powstania chłopskiego na
północy Węgier, w 1703 zgodził się stanąć na jego
czele.
Jeszcze z terenu Polski
Rakoczy wydał odezwę „do wszystkich prawdziwych Węgrów (…)
szlachciców i nieszlachciców”, wzywając ich do walki „Cum Deo pro Patria
et Libertate”. 14 czerwca 1703 r., witany przez rebelianckich chłopów, przekroczył
granicę w Karpatach. W krótkim czasie jego wojska opanowały niemal
cały Siedmiogród i Górne Węgry.
W 1704 r. stany
siedmiogrodzkie obwołały go księciem Siedmiogrodu, a w 1705 r. przez sejm zwołany w Szécsény został
ogłoszony księciem Węgier. Podjąwszy tworzenie regularnej armii, w 1707 r. na sejmie
w Ónod wystąpił
z wnioskiem o detronizację Habsburgów w Królestwie Węgierskim i ogłosił
proklamację niepodległości Węgier. We wrześniu tego
samego roku doprowadził do podpisania w Warszawie sojuszu
węgiersko-rosyjskiego, chociaż ostatecznie nie przyjął
rosyjskiej propozycji objęcia tronu polskiego po Stanisławie Leszczyńskim.
Rok 1707 był okresem
szczytowym powstania Rakoczego. Klęska w bitwie
pod Trenczynem (1708), w której osobiście
dowodził, i kolejne przegrane bitwy doprowadziły do upadku powstania.
Rakoczy musiał ponownie uchodzić do Polski. Jego pertraktacje z carem
Piotrem Wielkim nie przyniosły pozytywnych rezultatów. Po
klęsce powstania i odmowie uznania pokoju szatmarskiego z 1711, zmuszony udać się na emigrację,
choć wcześniej cesarz obiecywał mu amnestię i zwrot
skonfiskowanych dóbr rodowych. Przebywał w Polsce, Francji i wreszcie w Turcji, gdzie zmarł.
.jpg)
